Pesten is iets wat nog steeds veel voorkomt, op school, online en zelfs op het werk. Het gaat vaak verder dan mensen denken en heeft grote invloed op degene die ermee te maken krijgt. Je ziet het niet altijd, maar het gebeurt overal en in verschillende vormen. Door beter te begrijpen wat pesten precies is, hoe het er vandaag de dag uitziet en wat ertegen gedaan wordt, kun je sneller ingrijpen of steun bieden aan wie het nodig heeft.
Wat valt er allemaal onder pesten
Pesten is meer dan alleen een klap of een scheldwoord. Alles wat iemand opzettelijk kwetst of buitensluit, kan eronder vallen. Dat kan fysiek zijn, zoals schoppen of slaan, maar ook verbaal met woorden zoals uitlachen of uitschelden. Andere vormen zijn relationeel pesten, waarbij iemand wordt genegeerd of buitengesloten, en psychisch pesten, waarbij iemand steeds onzeker wordt gemaakt. Een van de moeilijkst te herkennen vormen is cyberpesten, waarbij de pester digitaal toeslaat via apps, berichten of sociale media. Juist omdat die laatste vorm vaak onzichtbaar is voor ouders of leraren, maakt dat pesten moeilijker aan te pakken.
De meest voorkomende vorm van pesten
Op dit moment komt cyberpesten het vaakst voor. Jongeren brengen veel tijd door op hun telefoon of laptop, waardoor pesten zich heeft verplaatst naar apps, chats en sociale media. Wat het extra heftig maakt, is dat het niet ophoudt als de schooldag voorbij is. Cyberpesten gaat dag en nacht door en blijft vaak onopgemerkt. Dat maakt het moeilijk voor slachtoffers om zich veilig te voelen, zelfs thuis. Ook volwassenen krijgen hier in toenemende mate mee te maken, bijvoorbeeld op social media of via berichtenapps op het werk.
Wat de KiVa-methode precies inhoudt
Om pesten beter aan te pakken, maken steeds meer basisscholen gebruik van de KiVa-methode. Kiva is ontwikkeld in Finland en richt zich niet alleen op het slachtoffer en de pester, maar op de hele klas. Kinderen leren hoe ze goed kunnen omgaan met elkaar, hoe ze opkomen voor anderen en hoe ze pesten kunnen stoppen zonder ruzie te maken. Leraren krijgen daarnaast handvatten om het gedrag in de klas te sturen. Het doel is om een veilige sfeer te creëren waarin kinderen zich vrij voelen om zichzelf te zijn.
Wordt de KiVa-methode veel gebruikt op scholen
De KiVa-methode wordt op steeds meer Nederlandse basisscholen ingezet. Vooral in het noorden van het land is de aanpak goed zichtbaar. Het programma is wetenschappelijk onderzocht door de Rijksuniversiteit Groningen en blijkt effectief. Scholen merken dat de sfeer verbetert en dat pesten afneemt. Omdat het programma zich richt op preventie én aanpak, krijgen kinderen niet alleen les over pesten, maar oefenen ze ook met wat ze zelf kunnen doen als ze het zien gebeuren.
Wordt er tegenwoordig meer of minder gepest
Helaas laat recent onderzoek zien dat pesten weer toeneemt. Zowel op basisscholen als in het voortgezet onderwijs zijn de cijfers de afgelopen jaren gestegen. Vooral LHBTI+-leerlingen en jongeren met een andere achtergrond krijgen vaker te maken met pestgedrag. Online pesten groeit ook sterk, en het blijft niet beperkt tot kinderen. Op de werkvloer en bij sportclubs geven ook veel volwassenen aan gepest te worden. Deze stijging laat zien dat aandacht voor pesten nog steeds hard nodig is.
Wat je kunt doen als je gepest wordt
Als je zelf wordt gepest, is het belangrijk om te weten dat je niet alleen staat. Het helpt om met iemand te praten die je vertrouwt, zoals een ouder, leraar of mentor. Je hoeft je niet te schamen of bang te zijn om iets te zeggen. Door het stil te houden, kan het erger worden en voelt het alsof je er alleen voor staat. Ook als iemand anders wordt gepest, kun je iets betekenen. Door je stem te laten horen of steun te geven, help je mee aan een veilige omgeving. Pesten stopt namelijk niet vanzelf. Het is juist de groep die het verschil maakt.